Jesienna dieta dla oczu

Coraz krótsze dni, słońce rzadko wychodzące zza chmur, sztuczne oświetlenie. Tak wygląda codzienność, zaczynającej się właśnie jesienno-zimowej aury. Okres ten nie należy do najprzyjemniejszych. Ponadto długie godziny pracy w takich warunkach bywają wyjątkowo męczące dla oczu. O tym, co powinno się znaleźć w naszej diecie, abyśmy mogli je chronić – mówi okulista Renata Makuc, współpracująca z firmą JZO, producentem soczewek okularowych.

Wiele czynników może uszkadzać nasz wzrok. Ostatnio dużo mówi się o szkodliwym działaniu wolnych rodników (utleniaczy, łac. oksydanty) i zaleca się stosowanie przeciwutleniaczy (łac. antyoksydantów), które zapobiegają niszczeniu komórek przez te pierwsze

Przeciwutleniacze
Antyoksydanty występują m.in. w owocach i warzywach. Królową jest tu czarna jagoda. Ta krzewina z rodziny wrzosowatych jest uznanym środkiem pozwalającym utrzymać zdrowy wzrok. Z jej owoców i liści zostało wyodrębnionych dotąd najwięcej leczniczych związków, chroniących oczy przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Antocyjany z czarnej jagody skutecznie neutralizują nadmiar uszkadzających oko wolnych rodników, przyspieszają również regenerację barwnika wzrokowego rodopsyny, w którego syntezie uczestniczy witamina A. Borówka wzmacnia też kolagen (białko stanowiące podstawę zdrowej tkanki łącznej), poprawia krążenie krwi, dlatego może być stosowana zapobiegawczo i leczniczo przeciw jaskrze, może mieć też dobroczynne znaczenie dla plamki żółtej, tak ważnej dla dobrego widzenia oraz pomagać siatkówce przystosować się do widzenia w ciemności.

Witamina A
Witamina A neutralizuje wolne rodniki, zawiera zdrowe tłuszcze i prowitaminę A, czyli beta-karoten, który jest bezpiecznie magazynowany i stopniowo, w miarę potrzeb, przekształcany w witaminę A. Znajdziemy ją np. w: szpinaku, brokułach, kapuście, pomidorach, liściach buraka, rzepie, szczawiu, rzeżusze, pietruszce, dyni, jarzębinie, tranie, wątrobie, nerkach, maśle i śmietanie. Warto pamiętać, że wchłania się ona lepiej, gdy spożywamy ją z tłuszczem roślinnym. Wystarcza. niewielka ilość (2-3 krople) dodana do dań warzywnych czy soku.  Witamina A jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania fotoreceptorów (pręcików i czopków) siatkówki i do syntezy rodopsyny, światłoczułego barwnika absorbującego fotony światła, dzięki któremu np. widzimy w nocy. Jest też niezbędna do odbudowy i funkcjonowania tkanki nabłonkowej, gwarantującej dobre widzenie. Niedobór witaminy A występuje w tzw. kurzej ślepocie, a bez pomocy terapeutycznych jej dawek może doprowadzić nawet do ślepoty.

Witaminy grupy B
Witaminy grupy B są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania nerwów, ich niedobór może np. doprowadzić do zaburzeń w pracy nerwu wzrokowego. Witaminy z grupy B są też ważne dla utrzymania fizjologicznych funkcji wzroku i ochrony przed zmianami chorobowymi w strukturach oka. Ich zmniejszone wytwarzanie lub niska podaż z pożywieniem mogą przyczynić się do różnych zmian chorobowych oka. Witamina B1 (tiamina) jest składnikiem niektórych enzymów i bierze udział w metabolizmie węglowodanów i kwasów tłuszczowych. Reguluje funkcjonowanie
nerwu wzrokowego. Objawem niedoboru witaminy B1 może być osłabienie kurczliwości mięśni oraz ból oczu. W naszym kraju głównym źródłem witaminy B1 są: rośliny strączkowe – groch, fasola, produkty zbożowe, mięso, wędliny (szczególnie wieprzowina). Witamina B2 (ryboflawina) jest w mleku, drożdżach, wątrobie, sercu, rybach, jajach, serach białych,, mące żytniej pełnoziarnistej, rzepie, soi. Odgrywa ważną rolę w fizjologii tkanek pozbawionych unaczynienia, takich jak: rogówka, soczewka, szklistka i plamka żółta. Zażywanie witaminy B2 jest zalecane w początkowym okresie zaćmy oraz w zapaleniu spojówek. Witamina B3 (PP; niacyna) wpływa na regenerację barwnika wzrokowego – rodopsyny oraz poprawia ukrwienie oka. Jest np. w fasoli, grochu, otrębach, drożdżach, wątrobie, serze, jajkach, mleku i rybach. Niedobór witaminy B6 (pirydoksyna) może być przyczyną zapalenia nerwu wzrokowego. Zawierają ją np. drożdże piwne, suszone warzywa, produkty zbożowe, ryby, mięso, jaja, ziemniaki, kapusta, marchewka, ziarna fasoli, groch suchy. Witamina B12 (cyjanokobalamina) jest niezbędna do syntezy białek odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej funkcji narządu wzroku. Podaż tej witaminy jest szczególnie istotna u osób starszych ze względu na zmniejszone jej wchłanianie wraz z wiekiem. Witamina B12 występuje wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak, wątroba, nerki i serce, chude mięso, ryby, skorupiaki, sery, jaja i mleko.

Witamina C
Witamina C (kwas askorbowy) jest bardzo ważnym antyutleniaczem, który musi być dostarczany wraz z właściwą dietą, ponieważ organizm człowieka nie posiada zdolności syntetyzowania tej witaminy. Bogatym źródłem witaminy C są: dzika róża, czarna porzeczka, cytrusy, truskawki porzeczki, poziomki, maliny, jagody, agrest, papryka, pomidory, kalarepa (pamiętać należy, że podczas procesów przetwórczych
witamina C często traci swoje właściwości).  Witamina C wzmacnia ścianki naczyń, polepsza odżywianie soczewek, sprzyja normalizacji wytwarzania płynu łzowego.

Witamina E
Witamina E (tokoferol) jest składnikiem błony komórkowej. Jako rozpuszczalny w tłuszczach antyoksydant zapewnia szczelność błon komórkowych oka i zapobiega utlenianiu witaminy A. Mając silne właściwości antyoksydacyjne, hamuje tworzenie
toksycznych substancji uszkadzających naczynia krwionośne, zapobiega uszkodzeniu białek i komórek fotoreceptorów. Jest np. w sałacie, brukselce i innych zielonolistnych warzywach oraz w marchewkach, kiełkach zbóż (pszenicy), mięsie, maśle, olejach roślinnych (sojowym, kukurydzianych, słonecznikowym, z orzecha włoskiego), migdałach, margarynie, jajach, orzechach włoskich i ziemnych, mące pełnoziarnistej i mleku. Spożywanie produktów naturalnych, jak i suplementów
farmakologicznych zawierających witaminy E, C, kwas foliowy i ryboflawinę, prowadzi do poprawy wzroku u chorych z zaćmą związaną z wiekiem.

Luteina
Organizm ludzki nie wytwarza luteiny, musimy ją dostarczyć. Jest ona skutecznym antyoksydantem, hamuje utlenianie tłuszczów i osłania przed uszkodzeniem
delikatne naczynia włosowate siatkówki oka oraz fotoreceptoty. Po wchłonięciu przez organizm gromadzi się w plamce żółtej oraz w soczewce. Podawanie organizmowi odpowiedniej jej dawki uznaje się za czynnik zmniejszający uszkodzenie plamki żółtej. Działa jak filtr chroniący siatkówkę przed urazem fototoksycznym, tj. przed uszkodzeniem komórek siatkówki przez światło z zakresu wysokoenergetycznego (niebieskiego i ultrafioletu). Nie przepuszczając krótkofalowej części widma światła (tzn. fal o wyższej energii) pośrednio może wpłynąć na poprawę ostrości wzroku. Jako antyoksydant luteina zapobiega oksydacyjnym uszkodzeniom siatkówki, tym samym może ograniczać rozwój AMD. Występuje w takich produktach jak szpinak, kabaczek, rabarbar. Zaleca się spożywanie codziennie przynajmniej dwóch porcji warzyw i owoców zawierających luteinę, natomiast 2-3 razy w tygodniu ryb.